De rechtsvormende rol van het Belgische Hof van Cassatie in een Europese gelaagde rechtsorde

Als hoogste nationaal rechtscollege vervult het Hof van Cassatie een belangrijke rechtsvormende rol. Ingevolge de Europeanisering heeft deze rechtsvormende rol reeds lang een bijkomende dimensie gekregen: de Europese regelgeving en de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Europees Hof van Justitie beïnvloeden het nationale recht en dus ook de nationale cassatierechtspraak. Maar ook op nationaal niveau fungeert het Hof van Cassatie niet als enige hoogste rechter; het Grondwettelijk Hof en de Raad van State vervullen vanuit hun wettelijke opdracht eveneens een rechtsvormende rol. In een gelaagde Europese rechtsorde waar diverse rechtscolleges op nationaal én supranationaal niveau naast elkaar fungeren, rijst de vraag naar de werkelijke beoordelingsruimte of ‘autonomie’ van het cassatiehof. Deze vraag wordt nog interessanter in het domein van het procesrecht, met name in het licht van de zogenaamde ‘procedurele autonomie’. 

Dit onderzoek vertrekt van het huidige normatieve kader waarbinnen het Belgische Hof van Cassatie zijn rechtsvormende rol vandaag kan, mag en moet vervullen. Op basis van de verhouding van samenwerking, doorwerking en wisselwerking tussen het Hof van Cassatie en de hogergenoemde hoogste rechtscolleges worden de grenzen en mogelijkheden waarbinnen het Hof van Cassatie zijn rechtsvormende rol vervult, vastgesteld. 

In een thematisch rechtspraakonderzoek wordt vervolgens geanalyseerd hoe het Hof van Cassatie in zijn rechtspraak omgaat met de grenzen en mogelijkheden vastgesteld in het normatieve kader. Dit gebeurt op basis van drie thema’s uit het burgerlijk procesrecht en in het bijzonder het overkoepelende thema van het recht op toegang tot de rechter. Daarbij wordt vanuit een ‘intradisciplinaire’ en rechtsvergelijkende benadering van elke thematiek onderzocht of het Hof in het licht van zijn verhouding met hogergenoemde andere hoogste rechtscolleges over alternatieve grenzen en mogelijkheden beschikt om zijn rechtsvormende rol te vervullen en eventueel te vergroten. 

Aurélie Hendrickx studeerde in 2019 af als master in de rechten aan de Universiteit Antwerpen, waarna zij aan deze universiteit startte als doctoraatsbursaal onder het promotorschap van prof. dr. Stefan Rutten en prof. dr. Beatrix Vanlerberghe. Tijdens haar aanstelling als doctoraatsbursaal behaalde zij in 2023 een master na master in het notariaat aan de Vrije Universiteit Brussel. In februari 2024 promoveerde zij tot doctor in de rechten, waarna zij toetrad tot de Antwerpse Balie en het kantoor Verbist & Vanlerberghe Omega Law vervoegde.